W związku z wieloma pytaniami rolników dotyczącymi rent z tytułu niezdolności do pracy, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przygotowała zestawienie najważniejszych informacji. Renta, o której mowa przysługuje ubezpieczonemu rolnikowi, domownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
- jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym,
- całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach wymienionych poniżej w pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów,
- podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres wynoszący co najmniej:
- rok – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku do 20 lat,
- 2 lata – jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 20 lat do 22 lat,
- 3 lata – jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 22 lat do 25 lat,
- 4 lata – jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 25 lat do 30 lat,
- 5 lat – jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 30 lat; wymagane 5 lat powinno przypadać w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy.
Do okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, od których zależy prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, zalicza się również okresy:
- podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990,
- prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.,
- od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi (okresy składkowe i nieskładkowe, o których mowa w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).
Przy ustalaniu prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy (również i wysokości tego świadczenia) są przyjmowane również okresy ubezpieczenia innego niż rolnicze – bez względu na datę urodzenia osób ubiegających się o to świadczenie.
Warunkiem, który jest konieczny do otrzymania renty rolniczej jest to, że niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania rolniczemu ubezpieczeniu lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tego ubezpieczenia.
Za osobę całkowici niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Natomiast w przypadku, gdy ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do pracy – całkowitą niezdolność do pracy uznaje się za okresową.
O niezdolności ubezpieczonego do pracy orzekają w postępowaniu orzeczniczym:
- lekarz rzeczoznawca KRUS (I instancja) lub
- komisja lekarska KRUS (II instancja), w wyniku odwołania się rolnika od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy lub w wyniku wniesienia zarzutu wadliwości orzeczenia lekarza rzeczoznawcy przez lekarza regionalnego inspektora ds. orzecznictwa lekarskiego.
Rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy przyznaje się jako rentę stałą, jeżeli całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy w gospodarstwie rolnym jest trwała i nie orzeczono celowości przekwalifikowania zawodowego. W pozostałych przypadkach renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje przez okres wskazany w decyzji Prezesa KRUS.
Rencista uprawniony do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy nie traci prawa do tej renty, jeżeli podejmie działalność pozarolniczą podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (zmiana wprowadzona od 1 stycznia 2013 r. ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw). W zależności od uzyskanego przychodu świadczenie (dotyczy części uzupełniającej) może ulegać zmniejszeniu lub zawieszeniu na zasadach wynikających z przepisów obowiązujących w systemie powszechnym.
Jeżeli osoba utraciła prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy z powodu nie uznania tej osoby za całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym, a w ciągu 18 miesięcy od dnia ustania tego prawa stanie się ona ponownie całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym, to wówczas prawo do renty zostanie przywrócone.
Osobom pobierającym renty rolnicze z tytułu niezdolności do pracy, które osiągnęły wiek emerytalny, przyznaje się z urzędu emeryturę rolniczą w wysokości nie niższej od dotychczas pobieranej renty, jeżeli osoba ta spełnia warunek posiadania wymaganego okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez co najmniej 25 lat (w przypadku osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. musi to być co najmniej 25 lat podlegania wyłącznie rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu).
Osoba urodzona po dniu 31 grudnia 1948 r. uprawniona do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy traci prawo do tego świadczenia, gdy uzyska prawo do emerytury pracowniczej. Jeżeli jednak osoba ta, zanim wystąpi z wnioskiem o emeryturę pracowniczą, złoży oświadczenie, iż wybiera rentę rolniczą, może nadal pobierać to świadczenie. W przypadku złożenia takiego oświadczenia środki zgromadzone na rachunku tej osoby w otwartym funduszu emerytalnym (OFE) są przekazywane przez ten fundusz, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Oświadczenie o wyborze świadczenia jest ostateczne i nie przysługuje od niego prawo odstąpienia.
Źródło: KRUS
