Do Izby Rolniczej w Opolu napływają pytania rolników, jakie są dostępne programy związane z gospodarką wodną, z których mogłyby skorzystać samorządy lub rolnicy? Rolników interesuje również, jakie przedsięwzięcia wymagają pozwoleń, a które tylko zgłoszenia?
Postanowiliśmy sprawdzić sytuację u źródła. W odpowiedzi na nasze zapytanie dotyczące realizowanych programów, przeznaczonych dla samorządów oraz rolników, Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach uprzejmie poinformowało, że jako główny podmiot odpowiedzialny za gospodarkę wodną w kraju realizuje szereg przedsięwzięć, takich jak np. Program Retencji Korytowej, finansowanych ze środków własnych, których beneficjentami są obszary rolne.
Ponadto, wspólnie z partnerami społecznymi Wody Polskie tworzą Lokalne Partnerstwa ds. Wody. Podmiotem odpowiedzialnym w tym zakresie są Ośrodki Doradztwa Rolnego. Celem Lokalnych Partnerstw ds. Wody jest stworzenie platformy i pola współpracy pomiędzy podmiotami mającymi wpływ na gospodarkę wodną.
Wody Polskie nie wdrażają natomiast w chwili obecnej programów z możliwością uzyskania dotacji przez podmioty zajmujące się gospodarką rolną. Tego typu działania podejmowane są przez inne agencje i fundusze. Przykładem może być program nawodnień rolnych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa czy możliwość pozyskania dotacji dla instalacji pozyskujących deszczówkę, za którą odpowiedzialny jest Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Ponadto, Jednostki Samorządu Terytorialnego mogą ubiegać się o dofinansowanie do programu Retencji Na Wsi w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a także, że ogłoszony został nabór do programu „Adaptacja do zmian Klimatu oraz ograniczenie skutków zagrożeń środowiska”, który realizowany jest przez Ministerstwo Klimatu i NFOŚiGW.
Omówienie poszczególnych przedsięwzięć znajduje się na stronie internetowej Wód Polskich pod następującymi adresami:
– https://wody.gov.pl/nawodnienie-rolne
– https://wody.gov.pl/mala-retencja/program-retencji-dla-rolnictwa
– https://wody.gov.pl/aktualnosci/1255-woda-dla-rolnictwa
– https://wody.gov.pl/mala-retencja/blekitno-zielona-infrastruktura/programy-dofinansowan
W odpowiedzi na zapytanie dotyczące wskazania rodzajów przedsięwzięć wymagających pozwolenia, a także tych, dla których konieczne jest jedynie zgłoszenie Wody Polskie poinformowały, że zgodnie z art 389 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. prawo wodne, wydanie pozwolenia wodnoprawnego jest wymagane m.in. na: usługi wodne, szczególne korzystanie z wód, długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej, rekultywację wód powierzchniowych lub wód podziemnych, wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów, wykonanie urządzeń wodnych, zmianę ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mającą wpływ na warunki przepływu wód, prowadzenie przez wody powierzchniowe płynące oraz przez wały przeciwpowodziowe obiektów mostowych, rurociągów, przewodów w rurociągach osłonowych lub przepustów a także na prowadzenie przez śródlądowe drogi wodne oraz przez wały przeciwpowodziowe napowietrznych linii energetycznych
i telekomunikacyjnych.
Ponadto, w myśl art. 390 ww. ustawy, pozwolenie wodnoprawne jest wymagane także m. in. na: lokalizowanie na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią nowych obiektów budowlanych oraz nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
W związku z powyższym, Wody Polskie wyjaśniają, że usługi wodne w myśl art. 35 ww. ustawy, polegają
na zapewnieniu gospodarstwom domowym, podmiotom publicznym oraz podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą możliwości korzystania z wód w zakresie wykraczającym poza zakres powszechnego korzystania z wód, zwykłego korzystania z wód oraz szczególnego korzystania z wód. Zaliczamy do nich m.in. pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych, piętrzenie, magazynowanie lub retencjonowanie wód podziemnych i wód powierzchniowych oraz korzystanie z tych wód, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, obejmujące także wprowadzanie ścieków do urządzeń wodnych, korzystanie z wód do celów energetyki, w tym energetyki wodnej, odprowadzanie do wód lub
do urządzeń wodnych – wód opadowych lub roztopowych, ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzania opadów atmosferycznych albo w systemy kanalizacji zbiorczej w granicach administracyjnych miast, trwałe odwadnianie gruntów, obiektów lub wykopów budowlanych oraz zakładów górniczych, a także odprowadzanie do wód – wód pochodzących z odwodnienia gruntów w granicach administracyjnych miast, odprowadzanie do wód lub do ziemi wód pobranych i niewykorzystanych.
Z kolei jako szczególne korzystanie z wód w myśl art. 34 ww. ustawy należy rozumieć korzystanie z wód wykraczające poza powszechne korzystanie z wód oraz zwykłe korzystanie z wód. Obejmuje ono: odwadnianie gruntów i upraw, użytkowanie wody znajdującej się w stawach i rowach, wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych będących własnością innych podmiotów ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego określone w przepisach wydanych na podstawie art. 100 ust. 1, wykonywanie na nieruchomości o powierzchni powyżej 3500 m2 robót lub obiektów budowlanych trwale związanych z gruntem, mających wpływ na zmniejszenie naturalnej retencji terenowej przez wyłączenie więcej niż 70% powierzchni nieruchomości z powierzchni biologicznie czynnej na obszarach nieujętych w systemy kanalizacji otwartej lub zamkniętej, rybackie korzystanie ze śródlądowych wód powierzchniowych, przerzuty wód oraz sztuczne zasilanie wód podziemnych, wydobywanie z wód powierzchniowych kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, a także wycinanie roślin z wód lub brzegu, chów ryb w sadzach, zapewnienie wody dla funkcjonowania urządzeń umożliwiających migrację ryb, korzystanie z wód do nawadniania gruntów lub upraw, a także na potrzeby działalności rolniczej w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym w ilości większej niż średniorocznie 5 m3 na dobę, rolnicze wykorzystanie ścieków, jeżeli ich łączna ilość jest większa niż 5 m3 na dobę, chów lub hodowlę ryb oraz innych organizmów wodnych w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących, przeznaczonych na te cele.
Powszechne korzystanie z wód, wg art. 32 ustawy prawo wodne, oznacza przysługujące każdemu prawo do powszechnego korzystania z m.in. publicznych śródlądowych wód powierzchniowych, służące do potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub rolnego, bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych, a także do wypoczynku, uprawiania turystyki, sportów wodnych oraz (na zasadach określonych w przepisach odrębnych) amatorskiego połowu ryb.
Zwykłe korzystanie z wód, omówione w art. 33 tejże ustawy definiowane jest natomiast jako m.in. przysługujące właścicielowi gruntu prawo do zwykłego korzystania z wód stanowiących jego własność oraz z wód podziemnych znajdujących się w jego gruncie. Nie uprawnia do wykonywania urządzeń wodnych bez wymaganej zgody wodnoprawnej. Służy zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego lub własnego gospodarstwa rolnego i obejmuje pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych w ilości średniorocznie nieprzekraczającej 5 m3 na dobę, a także wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi
w ilości nieprzekraczającej łącznie 5 m3 na dobę.
W myśl art. 16 pkt 65 ustawy prawo wodne, przez urządzenia wodne rozumie się urządzenia lub budowle służące do kształtowania zasobów wodnych lub korzystania z tych zasobów, w tym w szczególności: urządzenia lub budowle piętrzące, przeciwpowodziowe i regulacyjne, a także kanały
i rowy, sztuczne zbiorniki usytuowane na wodach płynących oraz obiekty związane z tymi zbiornikami, stawy, w szczególności stawy rybne oraz stawy przeznaczone do oczyszczania ścieków albo rekreacji, obiekty służące do ujmowania wód powierzchniowych oraz wód podziemnych, wyloty urządzeń kanalizacyjnych służące do wprowadzania ścieków do wód, do ziemi lub do urządzeń wodnych oraz wyloty służące do wprowadzania wody do wód, do ziemi lub do urządzeń wodnych, stałe urządzenia służące
do połowu ryb lub do pozyskiwania innych organizmów wodnych czy urządzenia służące do chowu ryb lub innych organizmów wodnych w wodach powierzchniowych,
Z kolei wśród rodzajów przedsięwzięć i działań wymagających zgłoszenia wodnoprawnego, co określone zostało w art. 394 ustawy prawo wodne, wymienić należy m.in. wykonanie pomostu
o szerokości do 3 m i długości całkowitej do 25 m, stanowiącej sumę długości jego poszczególnych elementów; postój na wodach płynących statków przeznaczonych na cele mieszkaniowe lub usługowe; prowadzenie przez wody inne niż śródlądowe drogi wodne napowietrznych linii energetycznych
i telekomunikacyjnych, wykonanie kąpieliska lub wyznaczenie miejsca okazjonalnie wykorzystywanego
do kąpieli, w tym na obszarze morza terytorialnego; trwałe odwadnianie wykopów budowlanych; prowadzenie robót w wodach oraz innych robót, które mogą być przyczyną zmiany stanu wód podziemnych; wykonanie urządzeń odwadniających obiekty budowlane, o zasięgu oddziaływania niewykraczającym poza granice terenu, którego zakład jest właścicielem; wykonanie stawów, które nie są napełniane w ramach usług wodnych, ale wyłącznie wodami opadowymi lub roztopowymi lub wodami gruntowymi o powierzchni nieprzekraczającej 1000 m2 i głębokości nieprzekraczającej 3 m od naturalnej powierzchni terenu o zasięgu oddziaływania niewykraczającym poza granice terenu, którego zakład jest właścicielem; przebudowa rowu polegająca na wykonaniu przepustu lub innego przekroju zamkniętego na długości nie większej niż 10 m; wydobywanie kamienia, żwiru, piasku, innych materiałów z wód
w związku z utrzymywaniem wód, śródlądowych dróg wodnych oraz remontem urządzeń wodnych, wykonywane w ramach obowiązków właściciela wód.
Warto zaznaczyć, że jeżeli przedsięwzięcie obejmuje działania wymagające uzyskania pozwolenia wodnoprawnego i zgłoszenia wodnoprawnego, wniosek o wydanie pozwolenia wodnoprawnego
i zgłoszenie wodnoprawne rozpatruje się w ramach jednego postępowania zakończonego wydaniem pozwolenia wodnoprawnego.
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach uprzejmie informuje również, że każde przedsięwzięcie osoby pragnącej uzyskać pozwolenie lub zgłoszenie wodnoprawne rozpatrywane jest indywidualnie. Ponadto, w przypadku ewentualnych wątpliwości bądź niejasności związanych z konkretną sytuacją oraz procesem pozyskiwania koniecznych zezwoleń, do dyspozycji klientów pozostają specjaliści Wód Polskich, gotowi służyć swoją wiedzą
i doświadczeniem
